παιδιατρική

Κλάδος της ιατρικής ο οποίος ασχολείται με το παιδί. Eίναι επίσης δυνατό να ορισθεί ως η μελέτη της φυσιοπαθολογίας της αύξησης, αφού η λειτουργία της ανάπτυξης του ανθρώπινου οργανισμού σε καμιά άλλη περίοδο της ζωής δεν είναι τόσο έντονη, όσο είναι στην παιδική ηλικία. Η π. αποσπάστηκε από την παθολογία ως ιδιαίτερη ειδικότητα πιο πρόσφατα από τις υπόλοιπες με την αναγνώριση των ειδικών σωματικών και ψυχικών ιδιοτήτων της παιδικής ηλικίας και, κατά συνέπεια, τον ειδικό τρόπο αντίδρασης των παιδιών στα διάφορα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Στην πραγματικότητα, η καθυστερημένη εξέλιξη αυτού του κλάδου της ιατρικής, που αναμφισβήτητα είναι από τους σπουδαιότερους κλάδους, πρέπει να αποδοθεί σε 2 παράγοντες: πρώτον, στις στενές σχέσεις που υπάρχουν μεταξύ μητέρας και βρέφους κατά την περίοδο του θηλασμού, έτσι ώστε για πολύ καιρό η π. συγχεόταν και εξεταζόταν μαζί με τη μαιευτική και δεύτερον, στις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται κατά την εξέταση του άρρωστου παιδιού, για την ανακάλυψη παθολογικών συμπτωμάτων και την εξαγωγή συμπερασμάτων επί της εφαρμοζόμενης θεραπευτικής αγωγής. Όπως φαίνεται από την ιστορία της ανθρωπότητας, στην αρχαιότητα απέδιδαν μικρή σημασία στο παιδί ως άτομο και ως μέλος του κοινωνικού συνόλου. Kατ» αυτόν τον τρόπο όχι μόνον η ασθένεια, αλλά και η ίδια η ζωή του παδιού μπορούσε να παραμεληθεί. Aυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στην αρχαία Ελλάδα και στη Ρώμη (πριν από τον χριστιανισμό) δεν ήταν δυνατή κανενός είδους προστασία στο παιδί και η μελέτη των παιδικών νοσημάτων ήταν εντελώς άγνωστη. Η ιστορία της καθ» εαυτό παιδιατρικής μελέτης θα πρέπει να άρχισε τον 15o αι. Σήμερα αναγνωρίζεται ομόφωνα ότι η μελέτη των μικρών ασθενών απαιτεί ορισμένη εξειδίκευση, γι» αυτό σε όλες τις ιατρικές σχολές υπάρχει έδρα και κλινική παιδιατρικής, όπως και στα μεγάλα νοσοκομεία. Η π. σήμερα θεωρείται και κοινωνική επιστήμη, γιατί μελετά και αντιμετωπίζει τη μεγάλη απειλή της παιδικής θνησιμότητας, που ακόμα είναι υψηλή· ασχολείται με την πρόληψη των παιδικών νοσημάτων και μελετά ιδιαίτερα τα προβλήματα που συνδέονται με τη διατροφή του βρέφους. Πράγματι, η βελτίωση των συνθηκών του περιβάλλοντος και της διατροφής, ταυτόχρονα με τη χρήση νέων θεραπευτικών μεθόδων, περιόρισε σημαντικά τη βρεφική θνησιμότητα. Αποφασιστικής σημασίας παρεμβάσεις προς την κατεύθυνση αυτή σημειώθηκαν με την ευρεία εφαρμογή των εμβολιασμών (κατά της ευλογιάς, της διφθερίτιδας, του τετάνου, της πολιομυελίτιδας, του κοκκύτη και, πρόσφατα, της ιλαράς), με την οροθεραπεία, με την ανακάλυψη των χημειοθεραπευτικών και των αντιβιοτικών, με την πλήρη γνώση των βιταμινών, με τις προόδους στον τομέα της διατροφής και της τεχνολογίας των τροφών (που έκαναν πιο εύχρηστη και ορθολογιστική την τεχνητή διατροφή), με τη βελτίωση των τεχνικών διαγνωστικής έρευνας, καθώς επίσης με τις κατακτήσεις της χειρουργικής, οι οποίες επέτρεψαν, μεταξύ άλλων, τη διόρθωση σοβαρών συγγενών ανωμαλιών, ακόμα και των καρδιακών, που παλαιότερα ήταν ασυμβίβαστες με τη ζωή (παιδοχειρουργική). Όχι μόνο η διαφορά των παθογόνων αιτίων, αλλά και το διαφορετικό υπόστρωμα, στο oποίο δρουν αυτά τα αίτια, προσδίδουν στα νοσήματα που πλήττουν την παιδική ηλικία μια ειδική φυσιογνωμία, επειδή ποικίλλει στις διάφορες ηλικίες η ευπάθεια προς ορισμένες παθήσεις. Στη συνεχή ανάπτυξη του παιδιού αποδίδεται το γεγονός ότι ορισμένα νοσήματα δεν διατάρασσουν μόνο την παρούσα κατάσταση και λειτουργία του οργανισμού, αλλά και τη μελλοντική ανάπτυξη και δραστηριότητά του. Στα οξέα νοσήματα, οι αντιδράσεις του οργανισμού είναι γενικά εντονότερες και πιο εκτεταμένες στο παιδί. Tα λοιμώδη νοσήματα, οι διάφορες μολύνσεις, καθώς και οι χρόνιες δηλητηριάσεις γενικεύονται με μεγαλύτερη ευκολία προκαλώντας ειδικά σύνδρομα εξαιτίας της ιδιαίτερης ανατομοφυσιολογίας της παιδικής ηλικίας. Iδίως στα νεογνά, στα οποία η φυσιολογική ισορροπία του οργανισμού είναι πολύ ευπαθής, αρκούν ασήμαντα αίτια για να διαταραχθεί η άμυνα του οργανισμού κατά του εξωτερικού περιβάλλοντος. Γι» αυτό ο παιδίατρος πρέπει να γνωρίζει όχι μόνο τη γενική ιατρική, αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρουσιάζει κάθε περίοδος της παιδικής ηλικίας τόσο από ανατομική όσο και από λειτουργική σκοπιά· επίσης η πείρα και η κλινική ικανότητα είναι απαραίτητες στον παιδίατρο λόγω των συνεχών οργανικών και λειτουργικών μεταβολών του άρρωστου παιδιού, το οποίο όταν είναι πολύ μικρό δεν μπορεί να περιγράψει τα ενοχλήματά του ή το κάνει ανεπαρκώς· ακόμα και αυτές οι αντιδράσεις των οργάνων που πάσχουν είναι μερικές φορές απατηλές. Τελευταία ξεχώρισαν από την π. άλλοι κλάδοι εξειδίκευσης, όπως η νεογνολογία, η βρεφοκομική, η νηπιολογία, η αυξολογία και η παιδοψυχιατρική. Η βρεφοκομική ασχολείται με τις φροντίδες που πρέπει να παρέχονται στο νεογνό και στο βρέφος, κατά την περίοδο που το παιδί είναι ευπαθέστερο και έχει ανάγκη ιδιαίτερης προσοχής, ώστε να κρίνεται απαραίτητη η προσφυγή σε ειδικές συνθήκες υγιεινής και διατροφής. Κοντά σε αυτή τη μεταγεννητική βρεφοκομική, είναι απαραίτητο να λαμβάνεται υπόψη και η προγεννητική, η οποία, ασχολούμενη με την έγκυο, ευνοεί τη φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου και την ομαλή εξέλιξη του τοκετού. Η νηπιολογία ασχολείται με τα διάφορα προβλήματα (βιολογικά, ανθρωπολογικά, νομικά, κοινωνιολογικά, παιδαγωγικά, προβλήματα υγιεινής κ.ά.) του παιδιού στα πρώτα χρόνια της ζωής του, τότε που, εξαιτίας των ειδικών σωματικών και ψυχικών αναγκών του, απαιτεί το μέγιστο των φροντίδων. Η αυξολογία μελετά τον τρόπο κατά τον οποίον εξελίσσεται η ανάπτυξη, σε φυσιολογικές και παθολογικές συνθήκες. Τέλος, η νευροψυχιατρική των παιδιών, εκτός του ότι ασχολείται με τα νευρολογικά νοσήματα της παιδικής ηλικίας, εξετάζει και την ανάπτυξη της νοημοσύνης και της συγκινησιακής ζωής του παιδιού γενικά, προτείνοντας, σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, μέτρα ικανά να συμβάλουν στη φυσιολογική ψυχική εξέλιξη των νέων γενεών. Ο παιδιατρικός έλεγχος αρχίζει στα πολιτισμένα κράτη, ευθύς μετά τη γέννηση του παιδιού. Στη φωτογραφία, τμήμα νεογνών σε μεγάλο νοσοκομείο της Γερμανίας.

* * *

η

κλάδος τής ιατρικής που ασχολείται με την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία τών νόσων τού παιδιού από τη γέννησή του ώς το 14ο έτος τής ηλικίας του.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. p(a)ediatric (< παις, παιδός + ιατρική). Η λ. μαρτυρείται από το 1888 στον Ι. Βλαχάκη].